Bescherming van ouderen in Spanje

Spanje is een geliefde plek voor veel bejaarden en gepensioneerden uit de Noord-Europese landen om de wintermaanden te verblijven. En veel mensen bevalt het zo goed, dat ze zich hier vestigen. Maar het prettige klimaat kan niet voorkomen dat de bekende ouderdomskwalen zich voordoen. Ook buitenlandse bejaarden lijden aan Alzheimer, dementie en andere aandoeningen. Indien de mensen door hun ziekte niet meer in staat zijn hun eigen belangen te behartigen, voorziet de wet in systemen om ze te beschermen. Eerst wordt de (on)bekwaamheid van de betrokken persoon vastgesteld door een rechter, en vervolgens worden beschermende maatregelen getroffen, zoals het benoemen van een curator. Maar wat als dit een Nederlander in Spanje betreft? Welke maatregelen kunnen getroffen worden? Zijn er internationale afspraken?

Aangezien het een steeds meer voorkomend probleem is, door de toename van de levensverwachting, de betere pensioenregelingen en het gemak van de internationale reizen, is op 13 januari 2000 het Haagse Verdrag over de Internationale Bescherming van Volwassenen opgesteld. Dit verdrag is echter nog niet door Spanje ondertekend en bevestigd, zodat het helaas niet van toepassing is. Voor zaken in Spanje moeten we dus terugvallen op het Spaanse recht.

Bevoegde rechter

Zoals altijd bij internationale zaken, moet eerst bestudeerd worden welke rechter bevoegd is om over de kwestie te beslissen. In deze gevallen is de woonplaats het uitgangspunt. Betreft het dus een Nederlander die in Spanje woont, dan is de Spaanse rechter bevoegd om een beslissing te nemen omtrent de (on)bekwaamheid van deze persoon en vervolgens zal ook de Spaanse rechter de beschermende maatregelen moeten treffen. Ook voor het nemen van spoedmaatregelen is de Spaanse rechter bevoegd. Een in Alicante gevestigd Nederlander moet zich dus wenden tot de rechter in Alicante. Een Spanjaard in Nederland zal naar de Nederlandse rechter moeten gaan.

Onbekwaamheid en beschermende maatregelen

Echter, al is de Spaanse rechter bevoegd, wél moet het nationale recht van de betroffen persoon worden toegepast. Op de verklaring van onbekwaamheid van een Nederlander moet het Nederlandse recht worden toegepast. De Spaanse rechter moet in deze gevallen dus op de hoogte worden gebracht van de ondercuratelestelling en de onderbewindstelling, de twee belangrijkste vormen van bescherming die het Nederlandse rechtssysteem kent. De motieven die ten grondslag liggen aan de onbekwaamheidsverklaring en de mate van de onbekwaamheid moeten gebaseerd zijn op Nederlands recht.

Ook zal de Spaanse rechter de beschermende maatregelen van het Nederlandse recht moeten toepassen, in plaats van de Spaanse maatregelen. Het gaat hier om de benoeming en ontslag van een curator of een bewindvoerder, over de inhoud van de taken van de curator of bewindvoerder, over hun eventuele beloning voor het uitvoeren van hun taak.  

Aangezien de Spaanse rechter niet verplicht is op de hoogte te zijn van het Nederlandse recht, zal dit door de betrokken personen moeten worden bewezen.

Spoedmaatregelen

Een uitzondering op de algemene regel zijn de spoedmaatregelen, die zowel de persoon als de bezittingen kunnen treffen. Gaat het om goederen die in Spanje liggen of om een persoon die zich in Spanje bevindt, en moeten er met spoed maatregelen getroffen worden ter bescherming van een volwassen persoon, dan zal de Spaanse rechter bevoegd zijn én tevens het Spaanse recht toepassen.  Voorbeelden zijn verbod op verkoop of een gedwongen opname in een ziekenhuis.

Procedure

Ook op de formaliteiten van de onbekwaamheidsverklaring en de te treffen maatregelen is het Spaanse recht van toepassing. Hoe de procedure precies verloopt, wie de vraag tot onbekwaamheidsverklaring kan indienen, wie partij zijn en of de betrokken persoon al dan niet gehoord wordt, het zijn vragen die worden beantwoord door de Spaanse wet. Over de inhoud daarvan komen we een volgende keer terug.

Waar haal ik mijn (familie)recht?

In Spanje wonen veel Nederlanders, de zogenaamde "pensionados", families, expatriados, avonturiers... Maar het leven in Spanje voorkomt helaas geen problemen in familiesfeer. Zo gaan mensen scheiden en willen terug naar het vaderland, krijgen ruzie om de kinderen, anderen onenigheid om het geld. Deze problemen worden voor Nederlanders in Nederland opgelost door de rechter die onze eigen wetten zal toepassen.

Maar hoe en waar haal je je familierecht in Spanje?

Kan een Nederlander in Spanje scheiden? Wie bepaalt waar de kinderen blijven? Hoe is het huwelijksregime als een Nederlander in Spanje trouwt (met een Nederlander, een Spanjaard of een Amerikaan)? Hebben de opa’s en oma’s bezoekrecht?

Op vragen die betrekking hebben op juridische problemen in families en familierelaties kan helaas geen eenduidig antwoord gegeven worden. Wel moeten in al deze gevallen altijd eerst de volgende drie vragen opgelost worden:

1. Welke rechter is bevoegd om over de zaak te beslissen?

2. Welk recht is van toepassing op de situatie?

3. Hoe kan het vonnis worden uitgevoerd of ingeschreven worden?

Deze vragen moeten voor alle familieproblemen opgelost worden, of het nu gaat om het huwelijk, het huwelijksvermogen, de kinderen, de voogdij, erfenissen of testamenten. En om grote drama’s te voorkomen, is het erg belangrijk deze zaken te regelen voordat de problemen zich voordoen.

TERUG BIJ AF. Grenzen aan de bewegingsvrijheid van burgers

Een van de grote mijlpalen van de Europese Unie is de vrijheid van beweging van de burgers tussen de lidstaten. Dankzij deze vrijheid kunnen de Europese burgers kiezen waar ze willen wonen, zonder zich te bekommeren om administratieve en burocratische rompslomp.

In Spanje waren de burgers van andere lidstaten, om hier langer dan drie maanden te verblijven, slechts verplicht tot zich laten inschrijven in een centraal register. Met een geldig paspoort en bewijs van inschrijving in de gemeente kreeg een Europees staatsburger automatisch een certificaat van residentie in Spanje.

Maar daar komt morgen een einde aan, en wel met terugwerkende kracht! Een van de nieuwste maatregelen van de Spaanse regering stelt grenzen aan deze vrijheid en eist van de Europese burgers bewijs van inkomsten voor het afgeven van certificaat van residentie. Dit vertaalt zich voor het geval van de werknemers in het tonen van een arbeidscontract, voor de ondernemers in het bewijzen van het bestaan van het bedrijf (zowel eenpersoonbedrijven als grotere ondernemingen) en voor de burgers die hier voor plezier komen wonen het beschikken over voldoende inkomsten en een ziektekostenverzekering. Dit wordt toegepast op alle aanvragen vanaf 24 april 2012.

De bedoelingen zijn duidelijk: ook in Spanje wil men voorkomen dat er meer mensen zijn zonder inkomsten, en die wél gebruik maken van de sociale voorzieningen en de medische zorg. Maar is het niet ook het begin van het afbrokkelen van de vrijheid van beweging van de burgers? En gaan we terug naar het tijdperk van burocratische beslommeringen? We mogen hopen van niet...

TROUWEN EN HUWELIJKSE VOORWAARDEN

U heeft trouwplannen? Gefeliceerd! Maar bedenk voordat dat u volhartig JA zegt welke stap u neemt, zeker als er internationale elementen bij het huwelijk betrokken zijn, zoals de nationaliteit van de partners, de woonplaats, eventuele kinderen. Het opstellen van huwelijkse voorwaarden kan veel ellende in de toekomst voorkomen.

Zo moet u weten dat ondanks het feit dat u in Spanje woont, of van plan bent in Spanje te gaan wonen, NIET automatisch het Spaanse (of Catalaanse) recht op u van toepassing is. Volgens de Spaanse wet is op het huwelijksvermogensregime de nationale wet van de partijen van toepassing. Dat betekent dat de Nederlandse en Belgische wet op Nederlanders of Belgen van toepassing blijft ook al wonen ze in Spanje, trouwen ze in Spanje of hebben ze in Spanje al hun bezittingen.

Is een van de trouwende partijen van Spaanse nationaliteit en wordt het huwelijk in Spanje gevierd? De Spaanse wet zal tevens van toepassing zijn op het huwelijksvermogensregime. Maar viert u de bruiloft toch in Nederland al is de ander Spaans en vestigt het echtpaar zich in Spanje, zou ook weer Nederlands recht van toepassing kunnen zijn. Kortom, afhankelijk van de nationaliteiten van de bruid en bruidegom, de plaats van voltrekking van het huwelijk of de woonplaats van het echtpaar, zal de toepasbare wet bepaald moeten worden.

En dit is van wezenlijk belang aangezien niet alle wetten gelijk zijn. Zo stelt de Spaanse wet dat bij gebrek aan huwelijkse voorwaarden het huwelijk in gemeenschap van goederen voltrokken is. Deze gemeenschap bevat echter niet alle goederen en wordt alleen toegepast op de goederen die verkregen zijn na voltrekken van het huwelijk. De Nederlandse wet is veel ruimer wat betreft de gemeenschap van goederen, die namelijk vrijwel alle goederen bevat en bovendien ook toegepast wordt op de goederen die voor het voltrekken van het huwelijk verkregen zijn; en tot slot het Catalaanse recht waar juist de gemeenschap van goederen nadrukkelijk bevestigd moet worden door het echtpaar.

Niet trouwen!? Nee, maar wel moet u voordat u deze stap neemt goed beoordelen welk recht op uw huwelijksvermogensregime van toepassing is, en op grond daarvan beslissen of u al dan niet huwelijkse voorwaarden laat opstellen. Goede informatie is goud waard.

Belangrijke wetswijzigingen op de valreep

In Spanje staat de regering nog niet stil, ondanks de aankomende verkiezingen. De laatste wijzigingen van de proceswetten, ingevoerd door de Ley 37/2011, de medidas de agilización procesal, zijn op 31 oktober in werking getreden. De bedoeling is dat deze veranderingen bijdragen aan een snellere en efficiëntere rechtspraak (broodnodig!). Voor bedrijven en ondernemers zijn onder andere de volgende aspecten van belang:

Geen limiet meer aan de spoedprocedure om geld te eisen
In Spanje was de spoedprocedure (monitorio) waarmee het mogelijk is op een snelle en goedkope manier de betaling van niet openstaande rekeningen te eisen tot nu toe slechts toepasselijk op eisen van tot 30.000 euro. Na de wetswijziging kan voor alle bedragen van deze procedure gebruik gemaakt worden. De procedure is goedkoop omdat voor het verzoek geen procureur en advocaat verplicht zijn (wel raadzaam) en snel omdat als de tegenpartij geen verweer voert meteen overgegaan kan worden tot uitvoering van het vonnis (zonder zittingen).

Huurders sneller het huis uit
De procedures die gericht zijn op het eisen van de huur en eventueel uit huis zetten van de huurder op grond van wanbetaling zijn ingekort en volgen het principe van de net genoemde spoedprocedure om geld te eisen. Indien de huurder niet betaald maar ook niet voor de rechtbank verschijnt, kan meteen overgegaan worden tot uitvoering van het vonnis en de huurder uit huis gezet worden. De eigenaar kan dus sneller weer over zijn eigen huis beschikken.
De huurder kan overigens nog wel de procedure voorkomen door de achterstallige huur te betalen in een termijn van tien dagen na betekening van de dagvaarding.

Tegen boetes in beroep gaan wordt duur (der)
In de bestuursrechterlijke jurisdictie is een belangrijke wijziging dat nu ook in dit rechtsgebied de verliezende partij zal moeten opdraaien voor de kosten van de tegenpartij, zoals in civiel recht altijd al het geval was. Dit is een nadeel voor de burgers aangezien het bestuur meestal wint en de procedures vaak slechts bedoeld zijn om tijd te winnen. Als voordeel kan genoemd worden dat de burgers die wél een winnende zaak hebben sneller een oplossing zullen krijgen aangezien er minder procedures aanhangig gemaakt zullen worden. Dat is in ieder geval de bedoeling.
Overigens worden diegenen die bijgestaan worden door pro-deo advocaten niet veroordeeld tot het betalen van de kosten.

Strafrecht en andere wijzigingen
Naast deze veranderingen zijn er nog andere te noemen, zoals met betrekking tot het strafrechterlijk vervolgen van rechtspersonen en de gewijzigde procedure om in beroep te gaan tegen de vonnissen.

September komt, de rechtbanken gaan weer open

Eind augustus, de laatste warme dagen en een laatste duik in zee. Nog twee dagen en dan gaan alle rechtbanken weer open. Het is voor een Nederlander niet altijd even begrijpelijk, maar toch is het echt waar: augustus bestaat niet in juridisch Spanje (uitzonderingen binnen strafrecht daargelaten).

Dat betekent dat het niets uitmaakt of je een dagvaarding op 31 juli of op 1 september bij de rechtbank afgeeft, of dat je op de ene of de andere dag antwoord geeft. Dat betekent ook dat voor het tellen van de tijd, het berekenen van de data om te reageren of het voeren van procedures de maand augustus niet gerekend wordt. Let wel, dit is wettelijk geregeld. Ook informatie vragen bij de rechtbank kan dus niet, er worden geen zittingen gehouden en tevens zijn de meeste advocatenkantoren dicht, hebben beperkte werktijden waarin alleen een recepcionist en de stagiaire de clienten te woord staan of zijn de advocaten alleen op mobiele telefoonnummers bereikbaar.

Juridisch Spanje gebruikt de maand augustus om uit te rusten en bij te komen van alle zaken en procedures die gedurende het jaar advocaten, rechters en officieren van Justitie bezig gehouden hebben. Nog twee dagen en we gaan er weer volop tegenaan. Vanaf hier, wensen we iedereen veel succes en een rechtvaardig juridisch jaar.