Economische gevolgen van de scheiding: het huis voor de kinderen, maar de hypotheek?

Een echtscheiding heeft ingrijpende emotionele gevolgen voor de betrokken partijen, maar ook de economische consequenties zijn soms van vergaande aard. Waar eerst een gezin een huishouden runde, moeten nu, met dezelfde inkomsten, twee huishoudens betaald worden. En wat betreft de huisvesting van de betrokken partijen gaat het al gauw om aanzienlijke bedragen, helemaal als er kinderen in het spel zijn. Er moeten immers twee huizen (gekocht of gehuurd) betaald worden. Laten we kijken wat de Spaanse regelgeving in deze gevallen zegt.

Familiewoning

De familiewoning is daar waar het gezin woonde voor de scheiding. Als basisregel geldt dat de familiewoning wordt toegewezen aan de minderjarige kinderen en de ouder die de voogdij heeft. De toewijzing van het gebruik is niet voor altijd, maar wordt in tijd beperkt totdat de kinderen volwassen of zelfstandig zijn. Ook kunnen zich andere omstandigheden voordoen waarbij het gebruik niet langer wordt toegewezen aan de ouder met de kinderen, bijvoorbeeld als blijkt dat het gezin amper in de woning woont of zelfs verhuist is naar een andere stad.

Het Spaanse wetboek is niet helemaal duidelijk over eventuele andere woningen (zomerhuisjes of appartementen aan de kust), maar het Catalaanse wetboek voor familie stelt dat het gebruik van deze woningen ook aan een van de partijen kan worden toegewezen.

De toewijzing van het gebruik betekent niet dat deze partij het huis in eigendom krijgt en ook niet dat hij de woning kan verhuren of op een andere manier winst uit mag halen. De woning is alleen bedoeld om te voorzien in de huisvesting van de betrokken partijen.

Ook huurwoningen kunnen worden toegewezen aan de kinderen en een ouder. In deze gevallen zal echter ook de verhuurder ingelicht moeten worden.

Betaling hypotheek en kosten

Betreft de familiewoning echter een koophuis, dat door het echtpaar is aangeschaft, en staat er nog een hypotheek op de woning, zal iedere eigenaar zijn eigen deel van de hypotheek moeten betalen. Met andere woorden, elke gescheiden partij zal de helft van de hypotheek moeten betalen (indien ze voor de helft eigenaar zijn).

Wat betreft de kosten van de woonvereniging, moet onderscheid gemaakt worden tussen de gewone kosten (voor de portier, onderhoud, schoonmaak, zwembad) en de bijzondere kosten (installeren van een lift, renoveren van dak en gevel). De gewone kosten komen voor rekening van de gebruikende ouder; de extra kosten zijn voor rekening van beide eigenaren. Ditzelfde geldt voor de gemeentelijke belastingen.

Niet betalen van de hypotheek

Wat te doen als een van de ouders zijn helft van de hypotheek niet betaald? De lening met de bank is door beide partijen afgesloten, en het feit dat de partijen onderling afspreken dat ieder de helft betaald, of dat dit door de rechter wordt vastgesteld, kan niet als argument tegen de bank gebruikt worden. De ouder die met de kinderen in het huis woont, loopt dus het risico door de bank te worden aangesproken en kan zelfs uit het huis worden uitgezet. In dit geval, kan deze ouder de hypotheek zelf gaan betalen en dit in de toekomst verrekenen bij verkoop van het huis. Is dit niet haalbaar wegens gebrek aan inkomsten, kan aan de rechter gevraagd worden de andere ouder te dwingen tot betaling van de hypotheek. Hierbij is het echter van wezenlijk belang dat de verplichting tot betaling is opgenomen in het convenant of in het vonnis. Dan kan namelijk meteen om uitvoering gevraagd worden. Indien dit niet het geval is, zal de betalende ouder een nieuwe procedure moeten starten tegen de niet betalende ouder, met alle kosten en risico’s vandien. Onder andere dat de bank inmiddels de executieprocedure is gestart.

Wat te doen als de in Spanje wonende ouder geen alimentatie betaald?

Het komt met zekere regelmaat voor dat een van de partijen zijn verplichtingen met betrekking tot de betaling van de alimentatie niet nakomt. Dat is altijd een probleem, maar als dan de niet-nakomer ook nog eens in Spanje (of elders in het buitenland) woont, en de rechthebbende (het kind) in Nederland, wordt de zaak nog een stuk moeilijker.

Mocht de niet-nakomer in Spanje wonen, is de Spaanse rechter bevoegd. Dat is ook wel zo praktisch, aangezien de rechterlijke beschikking of het convenant op grond waarvan de alimentatieverplichting bestaat ook in Spanje uitgevoerd zal moet worden.

Bij de procedure voor het opeisen van achterstallige alimentatie zijn de tussenkomst van advocaat en procureur verplicht. Deze hebben een machtiging nodig die zowel op de bevoegde rechtbank in Spanje ondertekend kan worden als bij het Spaanse consulaat in het buitenland. Gaat de debiteur niet over tot betaling, zal beslag gelegd worden op zijn inkomsten of bezittingen in Spanje.

Het is goed te weten dat alimentatie nooit verrekend kan worden met andere schulden tussen de betrokken partijen. Het is dus niet toegestaan bijvoorbeeld de bijdrage aan een hypotheek of lening af te trekken van de maandelijks te betalen alimentatie.

We wijzen er tevens dat het niet betalen van de alimentatie als delict beschouwd kan worden.

Tot slot: het is in Spanje niet mogelijk af te zien van de alimentatie. Met andere woorden, de rechterlijke beschikking of het convenant met betrekking op de maatregelen over de kinderen zal altijd alimentatie toekennen aan de minderjarige kinderen, ook heeft de ouder geen inkomsten. Of de andere ouder dit wil opeisen, is weer een ander verhaal...

Terug naar Nederland met in Spanje geboren kinderen?

Heeft u kinderen die in Spanje geboren zijn, maar zijn de ouders allebei Nederlands? Bent u met kleine kinderen naar Spanje geëmigreerd? Heeft u kinderen met iemand van de Spaanse nationaliteit en woont het gezin in Spanje? Al deze vragen zijn van belang indien zich een breuk voordoet in de relatie en een van de ouders met de kinderen terug wil naar Nederland.

De bevoegde rechter is in principe die van het land waar de kinderen het laatste jaar woonachtig zijn geweest. Gaat u zonder toestemming van deze rechter terug naar Nederland met de kinderen, dan is de kans groot dat een Nederlandse rechter de kinderen terug zal sturen naar Spanje, ook al woont u hier niet meer.
Voordat deze stappen ondernomen worden, moet u dus eerst langs de rechtbank om de voorzieningen voor de kinderen te treffen.

Ouderlijke macht en dagelijkse zorg
De ouderlijke macht (patria potestad) blijft ook na een echtscheiding bij beide ouders, maar over de dagelijkse uitoefening van het gezag over de kinderen (guarda y custodia) beslist de rechter. Deze uitoefening van het gezag kan aan beide ouders, maar ook aan één van de ouders toevertrouwd worden. In dat laatste geval zal voor de andere ouder een omgangsregeling vastgesteld worden.
In toenemende mate wordt de zorg – op verzoek van de echtgenoten – aan beide ouders toegekend. Dit kan echter alleen als beide ouders dichtbij elkaar wonen, zodat de kinderen (bijvoorbeeld) twee weken bij de een en twee weken bij de ander kunnen wonen, zonder van school te wisselen of andere activiteiten te missen. Met ander woorden, de omstandigheden van de ouders moeten de gezamenlijke zorg mogelijk maken.

Niet verplicht in Spanje wonen
Het komt regelmatig voor dat een van de partijen vraagt om de gezamenlijke uitvoering van de zorg over de kinderen, en daarmee dus impliciet de ander verzoekt in Spanje, en zelfs in dezelfde omgeving, te blijven wonen.
Dit is echter niet af te dwingen: als een van de ouders terug wil naar Nederland, en de ander wil in Spanje blijven wonen, is er maar een oplossing mogelijk, en wel dat de dagelijkse zorg over de kinderen aan een van de ouders toegekend wordt terwijl voor de ander een bezoekregeling opgesteld wordt.

Altijd aan de moeder?
De Spaanse rechters kennen in de meeste gevallen aan de moeder de dagelijkse zorg over de kinderen toe. Dit neemt echter niet weg dat de vader hier niet om kan vragen. De rechter zal moeten beslissen welke de ouder het beste in staat is voor de kinderen te zorgen, en dit hoeft niet altijd de moeder te zijn...

Met de kinderen emigreren naar Spanje?

Na een paar heerlijke weken vakantie in Spanje, en weer terug in het kikkerlandje, heeft menigeen zin om van koers te veranderen. "Ik vertrek!" Deze typische postvakantiegedachte duurt meestal niet al te lang en na verloop van een week of twee gaan we weer gewoon over tot de orde van de dag. De baas is toch ook wel aardig, het werk ook nog wel leuk en de buren prettige mensen.
Maar bij een enkeling blijft het knagen. De eerste stappen worden gezet en de bedoeling is inderdaad de grote verhuizing aan te gaan. Dit is een leuk en nieuw avontuur, maar alles opgeven is een groot risico. Nu hoort dat er natuurlijk bij, maar het is toch ook wel verstandig dit enigszins in te perken, en in ieder geval geen onnodige risico's te nemen.
Helemaal als er kinderen in het spel zijn is het een goede zaak zoveel mogelijk de ideeën op een rijtje te zetten voordat de reis begonnen wordt. De vraag wat doen we met de kinderen als een van de twee eventueel terug wil naar Nederland moet niet alleen gesteld worden, maar ook beanwoord en zelfs opgeschreven worden op papier.
Het is namelijk zo dat als de ouders het eens zijn, de kinderen zonder problemen van het ene land naar het andere gesleept kunnen worden zonder dat daar ook maar een haan naar kraait. Bij onenigheid komt er echter de rechter aan te pas, en dan is het standaardantwoord: jonge plantjes kun je niet verkassen. Met andere woorden, de kinderen blijven in Spanje.
Dit kan zelfs tot absurde situaties leiden waarin de ouders niet meer in Spanje wonen of willen wonen, maar de kinderen hier van de (ook Nederlandse) rechter móeten wonen. Om dit te voorkomen is het dus van wezenlijk belang voordat de reis aangevangen wordt deze zaken te bespreken en op te schrijven. Indien alles tegenvalt en de eventuele reis terug gemaakt wordt, eerst even langs de Spaanse recher, die namelijk bevoegd is over de kinderen omdat ze op dat moment in Spanje wonen.

Mañana, mañana

Hoe snel de rechters in Nederland werken is mij onbekend. Wel bekend zijn mij echter de jarenlange procedures in Spanje. Een beetje zaak duurt zo een paar jaar, en als we dan ook nog in beroep gaan, is het helemaal verstandiger onderling te zaak op te lossen. Dat is altijd sneller, vaak beter en ook nog eens goedkoper. Mejor un mal acuerdo que un buen pleito, zeggen we dan ook in Spanje.
Waarom het allemaal zo lang duurt? Dat is de miljoenenvraag en daar heb ik dan ook helaas geen antwoord op. Dat is wel eens lastig als ik mijn clienten moet antwoorden. Maar helaas, het Spaanse ritme is nu eenmaal zo, en daar zullen wij niets aan veranderen.