ONBEKWAAMHEIDSVERKLARING OUDEREN IN SPANJE

Al eerder in deze blog is de bescherming van ouderen in Spanje ter sprake gekomen. Daarin vertelde we dat de Spaanse rechter bevoegd is om beschermende maatregelen te treffen van de mensen die in Spanje wonen en door hun geestelijke of fysieke toestand niet meer in staat zijn hun eigen belangen te behartigen. Als het om Nederlanders gaat, zal de Spaanse rechter zijn beschikking moeten baseren op Nederlands recht. De maatregelen zelf moeten ook voortvloeien uit het Nederlandse recht. De procedure waarmee de onbekwaamheid wordt uitgesproken, is echter Spaans. Laten we de details bekijken.
Wie dient de vraag tot onbekwaamheidsverklaring in
De vraag tot onbekwaamheidsverklaring kan door de betrokken persoon zelf worden ingediend. Gebruikelijker is echter dat dit wordt gedaan door diens partner (al dan niet getrouwd), de kinderen, ouders of door de broers of zussen. Deze personen zijn bevoegd, maar niet verplicht tot het indienden van de dagvaarding.
Het Openbaar Ministerie is wél verplicht het verzoek in te dienen, als de bevoegde personen het niet doen, of als er niemand is die dit kan doen. Het Openbaar Ministerie kan op de hoogte worden gesteld van de mogelijke situatie waarin iemand verkeerd waarin de onbekwaamheidsverklaring wenselijk is door de familieleden, die zelf om persoonlijke redenen de aanvraag niet willen indienen. Maar ook artsen, verplegers of mensen uit de omgeving kunnen het Openbaar Ministerie op een eventuele riskante situatie wijzen. Ambtenaren en andere autoriteiten die door hun werk kennis nemen van een mogelijke geval van onbekwaamheid zijn wettelijk verplicht het Openbaar Ministerie in te lichten.
Wie worden gehoord
De procedure tot onbekwaamheidsverklaring begint met een verzoek van het Openbaar Ministerie of de bevoegde partijen bij de rechtbank. Bij dit verzoek zal de vragende partij al het eerste bewijs moeten leveren van de noodzaak tot onbekwaamheidsverklaring. Meestal zullen dit medische dossiers zijn waaruit de slechte psychische of fysieke toestand van de betrokken persoon blijkt.
Vervolgens zal de rechter de naaste familieleden horen en ook de persoon zelf laten verschijnen. Naast het reeds ingeleverde medische dossier kan de rechter allerlei medische, psychologische of andere testen vragen aan experts. De onbekwaamheid kan niet worden uitgesproken zonder medisch rapport.
Soms is de persoon in zo’n slecht fysieke of psychische staat, dat verschijnen voor de rechtbank niet mogelijk is. In deze gevallen zal de rechter, samen met de arts of psychiater, naar de plek gaan waar de persoon zich bevindt, meestal een verpleeg- of bejaardentehuis.
Als de rechter na het horen van de verschillende getuigen en het waarderen van al het bewijs tot de conclusie komt dat aan alle voorwaarden wordt voldaan, moet hij de onbekwaamheidsverklaring uitspreken. Meteen daarna zal een curator of bewindvoerder, afhankelijk van de omstandigheden, benoemd worden.
Benoeming van bewindvoerder of curator
Na benoeming heeft de bewindvoerder of curator zes weken de tijd een inventarisatie bij de rechtbank neer te leggen. Vervolgens moet jaarlijks verslag worden gedaan en moet de rekening en verantwoording afgelegd worden aan de rechthebbende.
Moment van bewijs van Nederlands recht
De Spaanse rechter is niet op de hoogte van het Nederlandse recht, en ook het Spaanse Openbaar Ministerie niet. Dit heeft als risico dat de kans groot is dat Spaans recht wordt toegepast, en dit kan nadelige gevolgen hebben en problemen veroorzaken omdat de onbekwaam verklaarde persoon vaak ook nog economische belangen in Nederland heeft. Het is dus van belang de Spaanse rechter van de inhoud van het Nederlandse recht op de hoogte breng.
Dit heeft ook nog een ander voordeel: het Spaanse recht voorziet in de mogelijkheid de “voogd” een betaling te geven, maar het Nederlandse recht stelt deze vergoeding voor curators en bewindvoerders vast op 5% van de netto opbrengst van de beheerde goederen. Dit schept een prettige duidelijkheid, die het Spaanse recht niet kent.

Economische gevolgen van de scheiding: het huis voor de kinderen, maar de hypotheek?

Een echtscheiding heeft ingrijpende emotionele gevolgen voor de betrokken partijen, maar ook de economische consequenties zijn soms van vergaande aard. Waar eerst een gezin een huishouden runde, moeten nu, met dezelfde inkomsten, twee huishoudens betaald worden. En wat betreft de huisvesting van de betrokken partijen gaat het al gauw om aanzienlijke bedragen, helemaal als er kinderen in het spel zijn. Er moeten immers twee huizen (gekocht of gehuurd) betaald worden. Laten we kijken wat de Spaanse regelgeving in deze gevallen zegt.

Familiewoning

De familiewoning is daar waar het gezin woonde voor de scheiding. Als basisregel geldt dat de familiewoning wordt toegewezen aan de minderjarige kinderen en de ouder die de voogdij heeft. De toewijzing van het gebruik is niet voor altijd, maar wordt in tijd beperkt totdat de kinderen volwassen of zelfstandig zijn. Ook kunnen zich andere omstandigheden voordoen waarbij het gebruik niet langer wordt toegewezen aan de ouder met de kinderen, bijvoorbeeld als blijkt dat het gezin amper in de woning woont of zelfs verhuist is naar een andere stad.

Het Spaanse wetboek is niet helemaal duidelijk over eventuele andere woningen (zomerhuisjes of appartementen aan de kust), maar het Catalaanse wetboek voor familie stelt dat het gebruik van deze woningen ook aan een van de partijen kan worden toegewezen.

De toewijzing van het gebruik betekent niet dat deze partij het huis in eigendom krijgt en ook niet dat hij de woning kan verhuren of op een andere manier winst uit mag halen. De woning is alleen bedoeld om te voorzien in de huisvesting van de betrokken partijen.

Ook huurwoningen kunnen worden toegewezen aan de kinderen en een ouder. In deze gevallen zal echter ook de verhuurder ingelicht moeten worden.

Betaling hypotheek en kosten

Betreft de familiewoning echter een koophuis, dat door het echtpaar is aangeschaft, en staat er nog een hypotheek op de woning, zal iedere eigenaar zijn eigen deel van de hypotheek moeten betalen. Met andere woorden, elke gescheiden partij zal de helft van de hypotheek moeten betalen (indien ze voor de helft eigenaar zijn).

Wat betreft de kosten van de woonvereniging, moet onderscheid gemaakt worden tussen de gewone kosten (voor de portier, onderhoud, schoonmaak, zwembad) en de bijzondere kosten (installeren van een lift, renoveren van dak en gevel). De gewone kosten komen voor rekening van de gebruikende ouder; de extra kosten zijn voor rekening van beide eigenaren. Ditzelfde geldt voor de gemeentelijke belastingen.

Niet betalen van de hypotheek

Wat te doen als een van de ouders zijn helft van de hypotheek niet betaald? De lening met de bank is door beide partijen afgesloten, en het feit dat de partijen onderling afspreken dat ieder de helft betaald, of dat dit door de rechter wordt vastgesteld, kan niet als argument tegen de bank gebruikt worden. De ouder die met de kinderen in het huis woont, loopt dus het risico door de bank te worden aangesproken en kan zelfs uit het huis worden uitgezet. In dit geval, kan deze ouder de hypotheek zelf gaan betalen en dit in de toekomst verrekenen bij verkoop van het huis. Is dit niet haalbaar wegens gebrek aan inkomsten, kan aan de rechter gevraagd worden de andere ouder te dwingen tot betaling van de hypotheek. Hierbij is het echter van wezenlijk belang dat de verplichting tot betaling is opgenomen in het convenant of in het vonnis. Dan kan namelijk meteen om uitvoering gevraagd worden. Indien dit niet het geval is, zal de betalende ouder een nieuwe procedure moeten starten tegen de niet betalende ouder, met alle kosten en risico’s vandien. Onder andere dat de bank inmiddels de executieprocedure is gestart.

De fiscale gevolgen van familierecht

De beslissingen die we nemen in de familierechterlijke sfeer kunnen vergaande fiscale gevolgen hebben, waar we op het moment van de beslissing lang niet altijd bij stil staan. Een huwelijk, het krijgen van een kind, emigreren met de familie... maar ook de minder leuke familierechterlijke beslissingen, zoals een echtscheiding, hebben directe belastingtechnische gevolgen. Hoe is dit in Spanje geregeld?

Wanneer inkomstenbelasting betalen

De buitenlanders die in Spanje wonen zijn verplicht hier inkomstenbelasting te betalen indien ze tevens fiscaal resident in Spanje zijn. Een fiscaal resident is iemand die meer dan 183 dagen per jaar in Spanje woont of hier het centrum van zijn of haar economische activiteiten heeft. De inkomstenbelasting wordt betaald over inkomsten uit werk in loondienst, zelfstandig werk en andere inkomsten, zoals huur van een woning, een gewonnen prijs of een pensioen. Hoe zit het met de uitkeringen die betaald worden op grond van familierecht?

De betaling aan de ex partner

Zoals we in deze column al eerder hebben gezien, kan na een echtscheiding een pensioen toegekend worden die de ene partij aan de andere moet betalen. Dit is een soort compensatie voor de tijd die de ontvangende partij aan het gezin heeft besteed ten nadele van zijn of haar eigen carrière. De toekenning kan door partijen onderling worden afgesproken of door de rechter worden opgelegd. De uitkering kan bestaan uit een eenmalig bedrag of uit een maandelijks betaling gedurende een bepaalde of onbepaalde tijd.

Indien betaler en ontvanger verplicht zijn in Spanje de inkomstenverklaring in te dienen en belasting te betalen, moeten ze de details van deze uitkering ook opgeven. De betaler kan de uitkering aftrekken van het basisbedrag waarover hij of zij belasting betaald, en de ontvanger moet de uitkering opgeven als zijnde inkomsten. Dat betekent dat het soms aantrekkelijk is een eenmalige betaling toch over twee of meer jaren te verspreiden. Zo wordt de fiscale impact voor de ontvanger iets teniet gedaan.

Kinderalimentatie

Na een scheiding, of uit elkaar gaan van de ouders indien ze niet getrouwd waren, zullen maatregelen voor de minderjarige kinderen getroffen moeten worden. En deze maatregelen bevatten altijd een alimentatieregeling. Ouders zijn verplicht hun kinderen te onderhouden, totdat ze economisch zelfstandig zijn. Bij het indienen van een belastingverklaring moet aangegeven worden of er kinderen zijn, want daarvoor wordt het basisbedrag waarover belasting wordt betaald verlaagd. Ook na een scheiding blijft dit bestaan, maar anders dan bij de partneralimentatie, kan de betaler de kinderalimentatie niet direct aftrekken, en hoeft de ontvanger het niet op te geven als zijnde inkomsten. In dit opzicht is er dus geen verschil tussen al dan niet gescheiden zijn.

Schenkingen onder familieleden

Over schenkingen onder familieleden moet ook belasting betaald worden. Ouders die hun kind helpen een huis te kopen, een echtgenoot die zijn vrouw een bepaald bedrag schenkt, een moeder die haar huis op de naam van het kind zet... al deze handelingen moeten aangegeven worden en hier moet belasting over worden betaald. Wat betreft de hoogte van de belasting in deze gevallen, kunnen we de volgende vuistregel geven: hoe dichterbij de relatie tussen familieleden, en hoe jonger de ontvanger, hoe lager de belasting. Als een vader zijn kinderen een schenking wil doen, is het fiscaal aantrekkelijker dit te doen op de 15^de verjaardag van de kinderen dan op de 21^ste. Ook kan het aantrekkelijker zijn in geval van een scheiding éérst een schenking onder echtgenoten te doen, in plaats van een maandelijkse of eenmalige betaling ná de scheiding.

Beoordeling van individuele gevallen

Alleen al binnen Spanje kunnen zich grote verschillen voordoen tussen situaties, en is een individuele beoordeling van wezenlijk belang. Als daar ook nog internationale elementen bij betrokken worden, moet de belastingregeling van het andere betrokken land tevens beoordeeld worden. We kunnen dus geen standaardregel geven die voor alle gevallen geldig is, behalve deze: vraag om een individuele beoordeling van de fiscale gevolgen van uw familierechterlijke beslissingen.