ONBEKWAAMHEIDSVERKLARING OUDEREN IN SPANJE

Al eerder in deze blog is de bescherming van ouderen in Spanje ter sprake gekomen. Daarin vertelde we dat de Spaanse rechter bevoegd is om beschermende maatregelen te treffen van de mensen die in Spanje wonen en door hun geestelijke of fysieke toestand niet meer in staat zijn hun eigen belangen te behartigen. Als het om Nederlanders gaat, zal de Spaanse rechter zijn beschikking moeten baseren op Nederlands recht. De maatregelen zelf moeten ook voortvloeien uit het Nederlandse recht. De procedure waarmee de onbekwaamheid wordt uitgesproken, is echter Spaans. Laten we de details bekijken.
Wie dient de vraag tot onbekwaamheidsverklaring in
De vraag tot onbekwaamheidsverklaring kan door de betrokken persoon zelf worden ingediend. Gebruikelijker is echter dat dit wordt gedaan door diens partner (al dan niet getrouwd), de kinderen, ouders of door de broers of zussen. Deze personen zijn bevoegd, maar niet verplicht tot het indienden van de dagvaarding.
Het Openbaar Ministerie is wél verplicht het verzoek in te dienen, als de bevoegde personen het niet doen, of als er niemand is die dit kan doen. Het Openbaar Ministerie kan op de hoogte worden gesteld van de mogelijke situatie waarin iemand verkeerd waarin de onbekwaamheidsverklaring wenselijk is door de familieleden, die zelf om persoonlijke redenen de aanvraag niet willen indienen. Maar ook artsen, verplegers of mensen uit de omgeving kunnen het Openbaar Ministerie op een eventuele riskante situatie wijzen. Ambtenaren en andere autoriteiten die door hun werk kennis nemen van een mogelijke geval van onbekwaamheid zijn wettelijk verplicht het Openbaar Ministerie in te lichten.
Wie worden gehoord
De procedure tot onbekwaamheidsverklaring begint met een verzoek van het Openbaar Ministerie of de bevoegde partijen bij de rechtbank. Bij dit verzoek zal de vragende partij al het eerste bewijs moeten leveren van de noodzaak tot onbekwaamheidsverklaring. Meestal zullen dit medische dossiers zijn waaruit de slechte psychische of fysieke toestand van de betrokken persoon blijkt.
Vervolgens zal de rechter de naaste familieleden horen en ook de persoon zelf laten verschijnen. Naast het reeds ingeleverde medische dossier kan de rechter allerlei medische, psychologische of andere testen vragen aan experts. De onbekwaamheid kan niet worden uitgesproken zonder medisch rapport.
Soms is de persoon in zo’n slecht fysieke of psychische staat, dat verschijnen voor de rechtbank niet mogelijk is. In deze gevallen zal de rechter, samen met de arts of psychiater, naar de plek gaan waar de persoon zich bevindt, meestal een verpleeg- of bejaardentehuis.
Als de rechter na het horen van de verschillende getuigen en het waarderen van al het bewijs tot de conclusie komt dat aan alle voorwaarden wordt voldaan, moet hij de onbekwaamheidsverklaring uitspreken. Meteen daarna zal een curator of bewindvoerder, afhankelijk van de omstandigheden, benoemd worden.
Benoeming van bewindvoerder of curator
Na benoeming heeft de bewindvoerder of curator zes weken de tijd een inventarisatie bij de rechtbank neer te leggen. Vervolgens moet jaarlijks verslag worden gedaan en moet de rekening en verantwoording afgelegd worden aan de rechthebbende.
Moment van bewijs van Nederlands recht
De Spaanse rechter is niet op de hoogte van het Nederlandse recht, en ook het Spaanse Openbaar Ministerie niet. Dit heeft als risico dat de kans groot is dat Spaans recht wordt toegepast, en dit kan nadelige gevolgen hebben en problemen veroorzaken omdat de onbekwaam verklaarde persoon vaak ook nog economische belangen in Nederland heeft. Het is dus van belang de Spaanse rechter van de inhoud van het Nederlandse recht op de hoogte breng.
Dit heeft ook nog een ander voordeel: het Spaanse recht voorziet in de mogelijkheid de “voogd” een betaling te geven, maar het Nederlandse recht stelt deze vergoeding voor curators en bewindvoerders vast op 5% van de netto opbrengst van de beheerde goederen. Dit schept een prettige duidelijkheid, die het Spaanse recht niet kent.